In memoriam: Leonard Retel Helmrich

Filmmaker Leonard Retel Helmrich is op zaterdag 15 juli overleden. Dat maakte zijn zus filmmaker Hetty Naaijkens-Retel Helmrich bekend. Retel Helmrich werd vooral bekend door zijn trilogie ‘Stand van de zon’, ‘Stand van de maan’ en ‘Stand van de sterren’, waarbij hij met behulp van de door hem ontwikkelde Single Shot Cinema techniek 12 jaar lang een Indonesische familie volgde in de sloppenwijken van Jakarta. De trilogie werd overladen met nominaties en prijzen op grote internationale filmfestivals. Op zowel het IDFA als het SUNDANCE FILM FESTIVAL wonnen Stand van de Maan en Stand van de Sterren de hoofdprijzen voor beste documentaire. In 2018 werd hij geridderd als Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Leonard Retel Helmrich werd 63 jaar.

Retel Helmrich nam zitting in de jury van de Academy Awards (Oscars) en inspireerde jonge filmmakers over de hele wereld, door jarenlang les te geven op prestigieuze universiteiten als Harvard (Radcliffe Institute) en New York University (NYU) in zowel New York als Abu Dhabi. The New York Times omschreef hem als ‘de meester van onmogelijke camerastandpunten’. De door hem ontwikkelde Single Shot Cinema techniek stelt filmmakers namelijk in staat om vrij door een ruimte te bewegen met een camera en daarbij lange doorlopende shots op te nemen. Om de stabiliteit van deze beelden te waarborgen ontwikkelde Retel Helmrich apparaten zoals de “Orbit” en de “Steadywing”, die zowel op de Amerikaanse als Europese markt werden gebracht.

Retel Helmrich werd geboren in 1959 in Tilburg en studeerde af aan de Nederlandse Film- en Televisieacademie in Amsterdam. In het begin werkte hij vaak voor filmregisseur/producent Pim de La Parra. Toen hij voor diens film Odyssee d’ Amour de onderwaterscènes mocht regisseren ontdekte hij de gewichtloosheid van de camera wat later de basis werd voor zijn Single Shot Cinema techniek. De meeste films van Leonard werden geproduceerd door Scarabeefilms: de filmproductiemaatschappij die hij in 1989 samen met zijn zus filmmaker/producent Hetty Naaijkens-Retel Helmrich heeft opgericht.

Begin 2017 kreeg Leonard tijdens de afwerking van zijn documentaire The Long Season een acute hartstilstand in Libanon. Hij overleefde de hartstilstand, maar raakte door zuurstoftekort in zijn hersenen, zwaar gehandicapt. Zijn documentaire The Long Season won dat jaar de hoofdprijs voor ‘beste Nederlandse documentaire’ op het IDFA en ontving het jaar erop een nominatie voor het Gouden Kalf op het Nederlands Film Festival. Ook veel andere documentaires van Leonard zoals Raw Herring en Promised Paradise ontvingen vele internationale Top Awards en werden uitgenodigd op diverse internationale filmfestivals zoals Tribeca, Sundance, IDFA en werden vertoond op diverse buitenlandse televisiezenders zoals ARTE, NHK, H.B.O etc.

Beeld: Vlnr. Cineast Leonard Retel Helmrich, zijn zus filmmaker Hetty Naaijkens-Retel Helmrich, acteur Robert Redford.