De Nederlandse film tijdens én over de Tweede Wereldoorlog
Door de coronacrisis is het woord ‘vrijheid’ in een nog breder perspectief komen te staan. De bioscopen zijn al weken dicht, filmproducties liggen stil, de restaurants en bars zijn gesloten en ook wij komen al weken amper buiten.
Maar gelukkig vinden steeds meer makers, producenten en filmfestivals hun draai online, bedenken ook andere sectoren creatieve oplossingen om hun werk op te pakken en zijn wij ons meer dan ooit bewust van het feit dat we in Nederland nog steeds alle vrijheid hebben om te creëren.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was dit anders. Doordat alle films vanaf augustus 1940 eerst door de Duitse bezetter moesten worden goedgekeurd, stond de Nederlandse filmsector onder strenge controle. Bioscopen werden bovendien, ondanks de boycot, verboden voor Joden en het bioscoopjournaal moest de Duitsers in een goed daglicht zetten. Er werden nog wel films gemaakt in Nederland: speelfilms, documentaires, animatiefilms, propagandafilms en zelfs jeugdfilms zoals Zeven Jongens en 'n Oude Schuit (G. Gerritsen). Maar ook deze waren, ondanks de Nederlandse technici, vaak van Duitse hand én in de Duitse taal. Tussen 1940 en 1945 werd er bijvoorbeeld slechts één Nederlandstalige speelfilm gemaakt, namelijk Drie Weken Huisknecht van Walter Smith met acteurs Paul Steenbergen en Mathieu van Eysden.
Sinds de bevrijding zijn we in Nederland weer vrij om de films te maken die we willen maken. Je afkomst zorgt er niet meer voor dat je uit de film wordt geknipt of uit de credits wordt gehaald. Hopelijk mag binnenkort iedereen weer naar de bioscoop én kunnen we weer (internationaal) samenwerken aan de mooie (co)producties die op stapel liggen.
En ook dit jaar zitten daar titels tussen die ons een beeld geven van Nederland in oorlogstijd. Denk aan De Slag om de Schelde (Matthijs van Heijningen), een samenwerking met Netflix, of Mijn Beste Vriendin Anne Frank (Ben Sombogaart). Maar voordat deze films op het witte doek verschijnen, hebben we voor de gelegenheid een aantal populaire Nederlandse oorlogsfilms uit voorgaande jaren verzameld met het platform waar je ze, indien mogelijk, online kunt bekijken:
Bankier van het Verzet (2018) van Joram Lürsen, meer informatie
Dunkirk (2017) van Christopher Nolan, meer informatie
Riphagen (2016) van Pieter Kuijpers, meer informatie
Oorlogsgeheimen (2014) van Dennis Bots, meer informatie
Süskind (2012) van Rudolph van den Berg, meer informatie
Oorlogswinter (2008) van Martin Koolhoven, meer informatie
Zwartboek (2006) van Paul Verhoeven, meer informatie
De Tweeling (2002) van Ben Sombogaart, meer informatie
De Aanslag (1986) van Fons Rademakers, meer informatie
Het Meisje met het Rode Haar (1981) van Ben Verbong, meer informatie
Soldaat van Oranje (1977) van Paul Verhoeven, meer informatie
Pastorale 1943 (1978) van Wim Verstappen, meer informatie
Op 4 mei staan we met z’n allen stil bij hen die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid. Het Filmfonds wenst iedereen een mooie Bevrijdingsdag en hoopt jullie straks allemaal in volledige vrijheid én in goede gezondheid terug te mogen zien!
Beeld: Op de set van De Slag om de Schelde (2020) van Matthijs van Heijningen, bron: Instagram
Beeld: Still uit Drie Weken Huisknecht (1944) van Walter Smith, bron: eyefilm.nl