Diversiteit & Inclusie
"Een deel van de film- en televisiewereld wordt betaald met belastinggeld. Als daarbij een groot deel van de bevolking buiten beeld blijft, is dat niet eerlijk."
Tessa Boerman – documentairemaker (uit een interview met de NOS, 27 september 2016)
Film is van en voor iedereen. Als rijkscultuurfonds streven we dan ook naar een gevarieerd filmaanbod waar een breed en divers publiek zich in kan herkennen. Ruimte voor verschillende vertelperspectieven en meerstemmigheid is daarbij belangrijk. In de praktijk zien we bovendien een nieuwe generatie talentvolle makers voor wie de diverse samenleving een vanzelfsprekend gegeven is, wat ook uit hun projecten blijkt.
Het Filmfonds zet zich vanuit zijn rol op verschillende manieren in om diversiteit en inclusie te stimuleren. Een gedeeld belang en gedragen overtuiging op diversiteit is daarbij essentieel. Daarom trekken we samen op met de sectorverenigingen, want in onze projectindustrie telt elke schakel: de scenarist die de thematiek en rollen beschrijft; de regisseur en producent die samen het creatieve team samenstellen en de casting doen; de distributeurs die met hun marketingcampagne op zoek gaan naar publiek. Maar ook film- en kunstacademies, die met hun wervings- en aannamebeleid het talent van de toekomst opleiden.
Diversiteit & Inclusie als beleidsuitgangspunt
Voor de huidige beleidsperiode (2021-2024) zetten we in op een nog actiever diversiteitsbeleid gericht op inclusie op alle fronten en gedragen door een transparante fondsorganisatie. De Code Culturele Diversiteit is hiervoor leidend. We hebben diversiteit integraal onderdeel gemaakt van de beoordelingscriteria voor alle regelingen met een inhoudelijke toets. Door deze keuze zit diversiteit in de kern van onze rol als subsidieverstrekker verankerd. Daarnaast benaderen we representatie inclusief. Het gaat hierbij niet alleen over culturele of etnische achtergrond, maar ook over gender, seksuele geaardheid, leeftijd, sociaaleconomische en geografische achtergrond.
In aanvulling daarop stimuleren we bewustwording én actie in de sector zelf:
- We vragen alle aanvragers te formuleren op welke manier bij hun project of activiteit invulling wordt gegeven aan diversiteit. Deze uitvraag is toegespitst op elke regeling en is bedoeld om een bewustwordingsproces op gang te zetten waarmee beargumenteerde keuzes kunnen worden gemaakt. We nemen onze beleidsvisie op Diversiteit & Inclusie mee in de inhoudelijke weging en geven in toe- of afwijzingen aan waar we vinden dat er kansen gecreëerd worden en waar ze blijven liggen.
- We creëren specifieke regelingen die zijn bedoeld om bepaalde blinde vlekken in ons subsidiesysteem te vullen. Een recent voorbeeld is de steunmaatregel Cypher Cinema: een regeling die momenteel wordt ontwikkeld speciaal voor autodidacten waarbij we werken met scouts en pitches in de aanvraagprocedure.
- Diversiteit betekent ook het bereiken van een nieuw publiek, bijvoorbeeld via specifieke communicatie- en distributiekanalen en filmeducatie. Zo verlenen we subsidie aan activiteiten en organisaties die zich sterk maken voor een meer divers en inclusief filmlandschap zoals Generation Inclusion en Film Forward.
- In de afgelopen beleidsperiode hebben we nog geen eisen gesteld aan aanvragers of incentives om de diversiteit van teams en producties te bevorderen. Voor 2021-2024 zijn we van plan dit wel actief te gaan stimuleren.
"Een film met een witte cast is geen probleem, zolang er ook ándere verhalen zijn. Daarvoor hebben we niet alleen meer acteurs van kleur nodig, het gaat om diversiteit in alle lagen van de industrie: van distributeur tot producent tot schrijver. Dan ontstaan er nieuwe verhalen."
Reguillo Wijngaarde – oprichter van Da Bounce Urban Film Festival (in One World, 7 februari 2020)
Diversiteit & Inclusie binnen onze organisatie
Als organisatie hebben we de afgelopen jaren ook stappen gezet, onder meer naar aanleiding van interne trainingen die we organiseerden rond unconscious bias. Hieruit is een organisatie-breed veranderingstraject voortgekomen dat momenteel wordt vormgegeven en waarbij we extern worden geadviseerd. Voor onze beoordelingsprocessen is het relevant en onontbeerlijk om verschillende perspectieven in te kunnen brengen. We zoeken bij regelingen waar we werken met adviescommissies dan ook bewust naar een goede balans in de samenstelling van de commissieleden. Daarnaast krijgen we als Fondsorganisatie een samenstelling die steeds diverser is in leeftijd, gender en culturele achtergrond. In samenwerking met Colourful People, een wervingsbureau gericht op diversiteit, zijn aangepaste wervingsprocedures ontwikkeld voor nieuwe functies in alle lagen van de organisatie. Al deze initiatieven worden sinds 2021 gecoördineerd door een interne Stuurgroep Diversiteit & Inclusie. Via onze nieuwsbrieven, website en andere kanalen zullen we blijven communiceren over de laatste ontwikkelingen.
De meest gestelde vragen rondom diversiteit
Het Fonds is ervan overtuigd dat talenten met verschillende achtergronden bijdragen aan de gelaagdheid van verhalen. Films die onze samenleving weerspiegelen, bieden daarnaast kans op een groter publiek.
Een gedeelde overtuiging op inclusie in onze projectindustrie is essentieel, want elke schakel telt: de scenarist die arena, thematiek, rollen (en hun namen) beschrijft, de regisseur en producent die samen het creatieve team samenstellen en de casting doen, de distributeurs die met hun marketingcampagne op zoek gaan naar publiek, enzovoorts. Maar ook film- en kunstacademies, die met hun wervings- en aannamebeleid het talent van de toekomst opleiden.
In de praktijk zien we duidelijk een nieuwe generatie makers voor wie onze diverse samenleving vanzelfsprekend terugkomt in hun projecten. Die ontwikkeling zien we vooral bij onze regelingen voor nieuw talent, bij documentaire en bij hybride projecten. Tegelijk blijft de vraag naar verbreding van deze ontwikkeling binnen het totale filmaanbod: het werk is dan ook nog niet gedaan.
Bij het Fonds hanteren we een actief diversiteitsbeleid, waarvan de kern is dat we diversiteit integraal onderdeel maken van de beoordelingscriteria voor alle regelingen met een inhoudelijke toets (zie Algemeen Reglement, artikel 5). Door deze keuze zit diversiteit in het hart van onze rol als subsidieverstrekker verankerd.
Daarnaast stimuleren we bewustwording en actie in de sector zelf. Zo vragen we aan alle aanvragers te formuleren op welke manier bij hun project of activiteit invulling wordt gegeven aan diversiteit. De vraag is toegespitst op elke regeling en is bedoeld om bewuste keuzes te maken. We geven in toe- of afwijzingen mee waar we vinden dat er kansen zijn blijven liggen.
Voor 2021 hebben we aanvullende regelingen en actielijnen in voorbereiding, waarmee we de ingezette weg om zinnig bij te dragen aan veranderingen nog meer kracht willen bijzetten.
Ook geven we gerichte bijdragen aan activiteiten die diversiteit kunnen bevorderen. Zo zijn we financieel partner van de Anti-Racism Taskforce for European Film (ARTEF), opgericht door 20 vooraanstaande Europese filmorganisaties en -instituten. Door meer bewustwording te creëren, training en inzichten aan te bieden en te kijken naar herziening van regelgeving willen zij een substantiële verandering doorvoeren in de filmindustrie. Een eerste aanzet hiervoor is een training door het Center of Intersectional Justice, waaraan het Fonds ook zelf deelneemt.
In 2019 kreeg de Filmacademie een bijdrage voor de conferentie Embracing Diversity in European Film Schools, waarvan de sessies in Amsterdam en Keulen plaatsvonden. Ook steunden we de Stichting Audiovisuele Toegankelijkheid voor de app Subcatch, waarmee doven en slechthorenden Nederlandse films in de bioscoop kunnen volgen met behulp van speciale, gratis ondertiteling op hun eigen smartphone of tablet.
Samen met de andere vijf cultuurfondsen financieren we het Actieplan Cultuur en Creatief inclusief, dat in 2019 de vernieuwde code Diversiteit & Inclusie lanceerde. Met ons beleid geven we een op de filmsector toegesneden invulling aan de Code Culturele Diversiteit als subsidievoorwaarde.
We inventariseren jaarlijks het aandeel vrouwelijke scenaristen, regisseurs en producenten, die verbonden zijn aan projecttoekenningen:
Genderverdeling filmfonds 2017 2021
In ons jaarverslag 2021 heeft het Fonds ook gepubliceerd welk deel van het budget naar projecten met een vrouwelijke regisseur gaat:
Budgetverdeling filmfonds 2017 2021
Naar culturele / etnische achtergrond werd een eerste inventarisatie gedaan onder de toekenningen tussen 2010-2015. Circa twee derde van de scenaristen en regisseurs met een toekenning in die periode hadden een Nederlandse/westerse achtergrond en één derde een andere gemengde achtergrond en/of was niet in Nederland geboren. Bij producenten was de verhouding 85% Nederlands/westers en 15% een andere gemengde achtergrond en/of niet in Nederland geboren.
Structurele monitoring op het vlak van diversiteit in al haar verschillende dimensies voor en achter de camera is er (nog) niet. Najaar 2022vindt de Nulmeting Diversiteit van het ministerie van OCW plaats, waar het Filmfonds, KLEUR en de DAFF hun medewerking aan verlenen. De resultaten van uitvoerend bureau DSP worden eind 2022 verwacht.
Om een divers filmaanbod te stimuleren, hechten we veel belang aan meerstemmigheid binnen onze organisatie. Het team van consulenten - die verantwoordelijk zijn voor de inhoudelijke selectie van aanvragen voor een reguliere bijdrage in de ontwikkeling en realisering van films - bestaat uit mensen met verschillende ervaringen, achtergronden en perspectieven. Bij regelingen waarbij we werken met een adviescommissie, hebben we toegewerkt naar een goede balans in de samenstelling daarvan. Hoewel we erkennen dat er altijd ruimte is voor verbetering, hebben we de afgelopen periode stappen gezet en kennen we momenteel een diversere samenstelling in leeftijd, gender en culturele/etnische achtergrond. We blijven onszelf een spiegel voorhouden door op voortdurende basis trainingen voor iedereen in de organisatie te programmeren rond o.a. unconscious bias.
In de afgelopen beleidsperiode hebben we nog geen eisen gesteld aan aanvragers of incentives gecreëerd om de diversiteit van teams en producties te bevorderen. Voor 2021-2024 onderzoeken we hoe we dit verder kunnen stimuleren.
Met bovenstaand beleid geven we een op de projectmatige filmsector toegesneden invulling aan de Code Culturele Diversiteit als subsidievoorwaarde.
Wil je meer weten over ons beleid rondom Diversiteit & Inclusie? Neem dan contact op met Jeroen van der Zalm:
Jeroen van der Zalm
Beleidsadviseur
